مستند جنجال برانگیز نهنگ پایلوت (سیاه ماهی) با نام علمی Globicephala macrorhynchus و اسامی انگلیسی Black fish و Pacific pilot whale از راسته آب بازان (Cetacean) در مورد نهنگی قاتل به نام Tilikum  (تیلیکوم) می باشد که اسارت این گونه نهنگ ها موضوع اصلی مباحثه های جهانی است. حالا Tilikum  مرده است. می خواهیم بدانیم با این روند چه بر سرِ آینده ی این نهنگ های اسیر شده می آید؟

پخش مستند "سیاه ماهی" در سال 2013 تغییر شگرفی در نگرش عموم نسبت به آب بازان اسیر شده ایجاد کرد. این مستند همچنین سرآغاز مجموعه تغییرات عمده ای در مرکز آبیِ SeaWorld (سی وُرد) در سراسر ایالات متحده آمریکا می باشد. البته حالا قلب این مستند یا همان Tilikum  که با نام اُرکا (Orca) نیز شناخته می شود، مرده است.

شایعات فراوانی مبنی بر بیماری Tilikum در سر تا سر دنیا پیچید. اما سرانجام مقامات رسمی پارک آبیِ SeaWorld ، مرگ نهنگ قاتل با وزنی بالغ بر 5 تن را تأیید کرده اند. همچنین مرکز سلامتِ SeaWorld  نیز علت مرگ را نوعی عفونت میکروبی ریه اعلام کرده است. این مرکز قرار است جزئیات علت مرگ را بعد از انجام  کالبد شکافی شرح دهد.

مشخصه های Tilikum

طول عمر این نهنگ 36 سال بود. زمانی که تنها یک بچه نهنگ 2 ساله بود از خانواده ی ایسلندی خود جدا شد و پس از آن ادامه ی زندگی خود یعنی 34 سال را در اسارت به سر برد. Tilikum فراز و نشیب های زیادی را در زندگی پشت سر گذاشت و در نهایت به خاطر کشتن 3 نفر به بدنامی شناخته شد. این سه نفر از کارکنان و مربیان این پارک آبی بوده اند که عبارتند از: نفر اول مربی به نام کِلتی بایرن به قتل رسیده در سال 1991، نفر دوم یکی از کارمندان متخلف پارک آبی SeaWorld به نام دَنیِل دوکاس در سال 1999، و در نهایت نفر سوم مربی به نام دان برانکو که باعث غرق شدن وی در سال 2010 شد.

همین سابقه خشونت Tilikum  از او موجودی برای آگهی های مختص کودکان ساخت مبنی بر اینکه اسارت این گونه حیوانات آبزی چه تأثیری بر سلامت روح و جسمشان می گذارد که مستند "سیاه ماهی" به تفسیر این موارد هم پرداخته است. نتیجه گیری کارشناسان این مستند حاکی از آن است که تنها دلیل رفتار پرخاشگرانه و وحشیانه  Tilikum ، آسیب روحی ای است که به واسطه زندانی کردنش دریافت کرده است. در واقع هیچ مدرک یا مثالی دال بر این که نهنگ های وحشی آزاد حتی به یک انسان صدمه زده باشند، وجود ندارد و این ادعای ما قابل تثبیت است.

بازخورد مسئولین پارک آبی SeaWorld نسبت به مستند "سیاه ماهی"

مرگ Tilikum احساسات بسیاری را برانگیخت. غم و اندوه درگذشت آن تنها از این طریق تسلی خاطر می شد که حالا می دانستیم نهنگی دیگر وجود ندارد که از اسارت، بدنامی و زندگی اجباری رنج ببرد. Tilikum قهرمانی محافظ و با هوش بود. اگرچه داستان زندگی اُرکا نمادی در جهت روشن ساختن  ظلم و ستمی است که با زندانی کردن او و دیگر هم نوعانش در حقشان شده و باعث آسیب به جسم و روح و حتی استعدادشان شده است. این وضعیت موجی از بی عدالتی در عموم و جامعه به را انداخته است تا جایی که به شدت تأثیری منفی بر اعتبار، خرید و فروش بلیط های پارک آبی SeaWorld داشته است. به همین خاطر این پارک آبی به لحاظ اقتصادی و منافع مالی در سال های 2014 تا 2015 با کاهشی 84 درصدی مواجه بوده است. در همین راستا این مرکز در نوامبر سال 2015 اعلام کرد که جهت دستیابی و جبران منافع از دست رفته خود، قرار است از ابتدای سال 2017 نمایشی نمادین توسط اُرکاهای دیگر در پارک آبی سن دیگو برگزار نماید. البته پارک آبی SeaWorld در ماه مارس 2016 در جهت مقابله با این جریان ظلم ستیزی نسبت به این آب بازان اسیر، تصمیمی اتخاذ کرده است با این مضمون که تمامی برنامه های تولید مثل این نهنگ ها پایان یافته و به طور کلی لغو شود.

این یعنی همه 22 نهنگی که در حال حاضر در پارک آبی SeaWorld در اورلاندو، پارک آبی سن دیگو و پارک آبی سن آنتونیو زندگی می کنند، نمایانگر آخرین گروه نهنگ های زندانی هستند. بر اساس تعهدشان در نوامبر 2015، اولین اجرای نمایشی نهنگ ها در روز 8 ژانویه 2017 در پارک آبی سن دیگو برگزار شد. قابل ذکر است که نمایش این نهنگ ها در پارک آبی SeaWorld شعبه اورلاندو و سن آنتونیو تا سال 2019 دایر خواهد بود.

SeaWorld به وعده خود عمل نکرد!

گویا برای 11 نهنگی که در این مراکز هستند، این خشونت ها همچنان ادامه دارد. یکی از اُرکاهای ساکن در پارک آبی سن آنتونیو به نام Takara (تاکارا)، قرار است که بهار امسال تولید مثل کند. چنین اتفاقی به این معناست که در تگزاس، اسارت این نهنگ ها تا نسل بعد از آنها هم ادامه خواهد داشت. حتی پایان قرارداد نمایش "اقیانوس" در پارک آبی سن دیگو نیز به معنی پایان اقامت واسارت اُرکا ها و داشتن یک زندگی آرام نیست.

در عوض قرار است یک نمایش دیگر به نام "رویارویی طبیعی نهنگ ها با یکدیگر" برگزار شود. به گفته این شرکت، بازدیدکنندگان در این نمایش شاهد رفتار های طبیعی نهنگ ها از نزدیک می باشند. منتقدان و کارشناسان این شرکت بر این باورند که برگزاری نمایش جدید، به راحتی بازگشتی به روند قبل می باشد و با این شرایط، در واقع تغییراتی در روند اسارت نهنگ ها ایجاد نشده است.

یکی از مربی های سابق SeaWorld و معاون رئیس جمهور در بخش حفاظت از محیط زیست در یکی از مصاحبه های اخیر خود در سن دیگو اذعان داشته اند: "یا ادامه این روند، باز هم شاهد جهش نهنگ ها به بیرون از آب و در واقع خودکشی آنها خواهید بود. در اینجا فقط می توانیم رفتارهایی را به اجرا بگذاریم که مردم این ها را در طبیعت هم توسط نهنگ های قاتل می توانند ببینند.... در واقع اکثر رفتار هایی را که در نمایش ها تماشا کرده اند تنها مناسب اجرای نمایش بوده است".

میراث Tilikum

این مطلب که شعبه جدید پارک آبی SeaWorld در ابوظبی بدون حضور نهنگ ها یا اُرکاها افتتاح شده، بسیار درخور توجه است. کاملا واضح است که در آینده، تغییر رویه و سیاست های کاری این شرکت هیچ ارتباطی با اُرکا ها و حیات دریایی دیگر پارک های آبی در سراسر جهان ندارد. حالا دیگر موضوع بحث فقط اسارت نهنگ ها نیست که حائز اهمیت است. بنابراین اگر بیانیه رسمی شرکت SeaWorld در مورد مرگ Tilikum،هر مطلبی به غیر از اسارت او را در پی داشته باشد، می توان گفت که این یکی از روش ها ی این شرکت جهت اشاعه ی تصورات غلط و بی هدف بیش از پیش است. 

در بیانیه ای اعلام شده است که Tilikum می توانست عمری طولانی حتی حدود 103 سال داشته باشد. بنابراین 36 سال در مقایسه با 103 سال بسیار ناچیز است. از طرفی غیر ممکن است که  زندگی در شرایط اسارت بسیار خوشایند باشد. با این حال این بیانیه مدعی است که Tilikum با این کار میلیون ها نفر را در مورد مراقبت از گونه های شگفت انگیز همسان خود آگاه کرده است؛ هرچند که خوشایند آن شرکت نبوده است.

سرانجام، داستان زندگی و مرگ Tilikum هشداری برای بسیاری از مردم در سراسر جهان بود تا در جهت دستیابی به حقیقت در مورد موضوع زندانی کردن نهنگ ها گامی بردارند. این حقیقت در جهان منتشر شد و به گوش افکار عمومی رسید تا آنجا که منجر به بروز تغییرات اخیر در روند کاری شرکت SeaWorld شد. تنها گذر زمان می تواند نمایانگر صحت این تغییرات باشد. هر آنچه که اُرکای جدید یعنی همان Takara به نمایش بگذارد، با این حال لغو و پایان برنامه تولید مثل این شرکت اثباتی است برای اینکه بدانیم داستان Tilikum  یک استثنا بوده است.