به نظر می رسد تشخیص چهره قابلیت ویژه ای در حیوانات باشد که فقط گونه های خاصی که دارای قدرت فهم و هوش پیشرفته تری هستند قادر به انجام آن می باشند، اما تحقیقات اخیر نشان داده است که در ماهی ها هم این مهارت یافت می شود.
تیم تحقیقاتی از دانشگاه آکسفور و کویینزلند انگلستان ثابت کرده است که ماهی ها قادر به تشخیص چهره یک انسان از دیگری می باشند. این تحقیقات جدیداً در مجله Scientific Reports به چاپ رسیده است و در نوع خود منحصر به فرد است.
دانشمندان چگونه به این نتیجه رسیدند؟
مطالعات بر این اساس بود که نظریه قبلی مبنی بر این که فقط گونه هایی باهوش از حیوانات قادر به تشخیص چهره هستند را تکذیب کند. با هدایت دکتر کیت نیوپورت از دانشگاه آکسفورد، این تیم تحقیقات خود را بر روی ماهی تیرانداز (archerfish) آغاز نمود . این گونه گرمسیری در اصل در استرالیا و جنوب آسیا زندگی می کنند. این تیم ماهی تیرانداز را به علت قابلیت خارق العاده این ماهی در پرتاب جت آب فشرده جهت شکار حشرات انتخاب نمودند. در آزمایشات اولیه دانشمندان تصویر دو انسان مختلف را به ماهی نشان دادند و برای این کار از مانیتور کامپیوتری که در قسمت بالای آکواریوم قرار داشت استفاده نمودند.
دانشمندان از تکنیک شرایط غذایی برای آموزش به ماهی ها استفاده کردند تا یاد بگیرند که بین دو تصویر یکی را انتخاب نمایند. ماهی ها انتخاب خود را با پرتاب آب به سمت عکس مورد نظر انجام می دادند. هنگامی که ماهی در شرایط گرسنگی قرار می گرفت دوباره عکس آشنا را در کنار یک سری چهره جدید به آن نشان می دادند و در کمال تعجب ماهی قادر بود چهره آشنا را با دقت بالایی شناسایی کند و در 81 درصد موارد آزمایش موفقیت آمیز بود، حتی زمانی که ماهی همزمان در معرض 44 چهره جدید قرار گرفت. پژوهشگران حتی با سیاه و سفید کردن تصاویر کار را سخت تر کردند که در این حالت آزمایش 86 درصد موفقیت آمیز شد.
گسترش آزمایش
نتایج آزمایش دکتر نیوپورت و همکارانش را شگفت زده کرد چرا که تا به حال تصور می شد فقط گونه هایی با سیستم مغزی پیشرفته تر قادر به انجام این کار می باشند. پیش تر دانشمندان این آزمایش را فقط بر روی گونه هایی از پرندگان، موفقیت آمیز اعلام نموده بودند.
این ماهی برای انجام این آزمایش نیاز به مهارت فوق العاده ای ندارد، دکتر نیوپورت عقیده دارد که همان توانایی الگوشناسی که این ماهی ها برای شناسایی دشمنانشان در طبیعت از آن استفاده می کنند کافی است.
نیوپورت همچنین در آزمایش های خود متوجه شد که گونه های دیگری از ماهی ها می توانند تفاوت بین دیسک های سیاه و سفید را تشخیص دهند که این نشان می دهد ماهی تیرانداز تنها گونه ای نمی باشد که مهارت های تشخیص از طریق بینایی غیر منتظره ای دارد . ممکن است این ماهی ها همچنین از مهارت های خود در تشخیص اشکال و رنگ ها برای برگشتن به محل زندگی خود در دریا استفاده نمایند.
اگر چنین باشد مشکلات از بین رفتن مرجان ها می تواند برای ماهی ها مخاطره آمیز باشد، نیوپورت هشدار داد با توجه به این که این حیوانات از اشکال و رنگ ها برای پیدا کردن محل زندگی خود استفاده می نمایند اگر این اشکال و اجسام از بین بروند معلوم نیست حیوانات بتوانند زیستگاه خود را شناسایی کنند و نمی توان پیش بینی کرد این مسأله در قدرت شناسایی دشمنانشان چقدر تأثیر خواهد گذاشت.
گذشته از این مسائل نیوپورت اظهار دارد که نتایج نشان می دهد که ممکن است ماهی ها به نسبت سیستم مغز و اعصاب ساده ای داشته باشند اما برای رفع نیازهایشان کاملاً تکامل یافته اند.
